Vragen stellen als krachtig leiderschapsinstrument

Hoezo, wat bedoel je?

In ieder coachtraject komt het aan bod; het nut van vragen stellen of het inzicht
dat je beter kunt stoppen met invullen. Hoe zit dat bij jou?

Ik denk dat ik het wel weet. We doen het namelijk allemaal.
We vullen in. Denken te weten wat de ander bedoelt. Horen de eerste helft van
de zin en beginnen al met antwoorden.

Of we reageren op de film in ons hoofd – in plaats van op wat er écht gezegd
wordt.

En eerlijk? In gesprekken binnen teams, organisaties en projectgroepen zie ik
het dagelijks gebeuren. Jij ook? Nog niet?

Zelfs (of juist) bij slimme, betrokken mensen. Mensen met goede intenties. Maar
zonder de noodzakelijke check.

Waarom we zo slecht luisteren (en te weinig vragen stellen)
Ons brein is van nature lui. We willen snel duiden, snel begrijpen, snel reageren.
Dus vullen we in. Volgens sociaal-psycholoog Daniel Kahneman (in Thinking, Fast
and Slow) schakelen we constant tussen snel denken (systeem 1) en traag
denken (systeem 2).

Systeem 1 houdt van aannames en shortcuts.
Systeem 2 kost meer moeite maar dat is precies wat nodig is bij echt luisteren
en vragen stellen.

Het brein is de ene kant maar tegelijk is het in organisaties ‘gebruikelijk’ om
vooral te zenden: we willen overtuigen, adviseren, oplossen. Maar vragen
stellen? Dat voelt vaak traag. Of spannend. Want: wat als je iets hoort wat je
niet wilt weten? Gek eigenlijk!

Toch ligt dáár de echte kracht van leiderschap.

Want wat gaat er eigenlijk mis als je geen vragen stelt? Gaat er iets mis?

Laat ik eens wat voorbeelden gebruiken:

Een manager hoort van een teamlid: “Ik loop vast op deze taak.”
Zonder door te vragen, neemt hij aan dat het een kwestie is van werkdruk of
onduidelijke instructie. Want dat is het meestal als je vastloopt.
Hij biedt hulp aan, maakt ruimte in de planning en zet iemand extra op deze
taak.
Wat hij níet vraagt is: “Wat bedoel je precies met vastlopen?”

Uiteindelijk blijkt dat de medewerker vooral last had van spanningen met een
collega. Dar liep zij op vast. Ze wist precies wat te doen en het werk liep ook
volgens planning. De hele oplossing sloeg dus de plank totaal mis.

Een ander voorbeeld. Deze keer uit het sociaal domein:
Tijdens een overleg over multiprobleemgezin zegt de beleidsadviseur: “We
moeten hier meer integraal gaan werken.”
De wijkteamcoördinator knikt. De zorgaanbieder knikt. De schoolmaatschappelijk
werker knikt.
Maar niemand vraagt: “Wat bedoel je eigenlijk met integraal werken?”
Drie weken later blijkt dat iedereen iets anders verstaat onder het woord
integraal werken met als resultaat dat er niemand écht samenwerkt.

Jij hebt vast ook je eigen voorbeelden.

Vragen stellen is geen zwakte, maar juist leiderschap!

Echt vragen stellen vraagt moed. Je bent oprecht nieuwsgierigheid. Je wilt het
precies weten. Bent betrokken. En je wilt dat zaken echt helemaal duidelijk zijn.
Iedereen met dezelfde verwachting, hetzelfde beeld an het eindresultaat.
Dat vraagt soms vertraging aan de voorkant. Kost soms even wat meer tijd.

Maar het is de sleutel tot:
 Betere besluiten
 Minder misverstanden
 Meer eigenaarschap bij je team
 En vooral: meer verbinding
Dus die tijd aan de voorkant haal je gaande het traject weer in omdat er geen
herstel of bypasses nodig zijn.

Onderzoek van Harvard-hoogleraar Amy Edmondson naar psychologische
veiligheid laat zien: teams die beter presteren stellen meer vragen. Niet omdat
ze dommer zijn, maar omdat ze meer durven twijfelen. Hoe zit dat in jouw team? Wat is bij jullie gebruikelijk?

Maar hoe doe je dat dan wél? Vijf tips voor beter vragen stellen

1. Check je aannames
Zeg niet “Ik snap het al.” Zeg: “Wat bedoel je daar precies mee?”
Of: “Kun je daar een voorbeeld van geven?”
2. Stel open vragen
Niet: “Vind je het moeilijk?”
Wel: “Wat maakt dit lastig voor je?”
Open vragen nodigen uit tot denken en delen.
3. Luister zonder te wachten op je beurt
Luisteren is geen pauze waarin jij alvast je antwoord formuleert.

Wees echt aanwezig. Herhaal eventueel wat je hebt gehoord om te checken.
4. Durf domme vragen te stellen
Wat niet helder is, is niet helder. Ook al knikt iedereen.
Stel de vraag die niemand durft te stellen. Het is zelden dom – vaak dapper.
5. Gebruik de waarom-vraag met zachtheid
“Waarom heb je dat zo gedaan?” kan snel kritisch overkomen.
Beter: “Wat maakte dat je hiervoor koos?”
Zelfde intentie, meer ruimte.

Tot slot

Vragen stellen is geen techniek. Het is een houding.
Nieuwsgierigheid, oprechte aandacht, de wil om te begrijpen – dat is waar het
om draait.

En als je leiding geeft is dit misschien wel je krachtigste instrument.

Wil jij als professional of manager leren hoe je betere gesprekken voert,
minder invult en meer écht hoort wat de ander zegt?
Laat het me weten! In mijn coachtrajecten is dit een vast onderdeel. Stuur me een mail naar info@francavanmontfoort.nl